«Όχι Ποίηση μετά το ʼουσβιτς!», αναφώνησε με τη συνείδηση θρύψαλα ο Αντόρνο. Κι όμως ο Πάουλ Τσέλαν, ο Μπάμπελ, ακόμα κι η Τσβιτάεβα κι ο Μαγιακόβσκι, ποιητές θύματα του ολοκληρωτισμού όλοι τους, αναζήτησαν την αληθινή έφοδο των ανθρώπων στον ουρανό, δηλαδή την επανάσταση μ’ έναν τρόπο, μέσα από την ίδια τέχνη που κατάγγελνε ο Αντόρνο. Ίσως γιατί ήξεραν αυτό που έγραψε κάποτε ο Σεφέρης. Πως ό,τι υπάρχει πράττει. Προοδευτικό στην μακροϊστορία μ’ έναν τρόπο, συμβάλλοντας στην πολυχρωμία του κόσμου θέλω να πω, ακόμη κι αν το δημιούργησαν χέρια ή μυαλά μαύρα. Και να γιατί ο καλλιτέχνης μπορεί και να ’ναι ποταπός, αλλά η ανθρώπινη Τέχνη συνδεδεμένη με την γρηγορούσα συνείδηση –η δημιουργία που προσπαθεί να «θεώσει»τον άνθρωπο δηλαδή– μπορεί να είναι μια πράξη απώτατου οπτιμισμού, μια απόλυτη πίστη στη σωματική μας αθανασία. Μια απόπειρα να γίνουμε εμείς οι γονείς του ίδιου μας του εαυτού όχι καλλωπίζοντας, αλλά ανατρέποντας τον κόσμο.