1940-1949->Στάλινγκραντ

«Τη Pωσία», παρατήρησε ο ποιητής Tyuchev, «δεν μπορείς να την κατανοήσεις χρησιμοποιώντας την κοινή λογική». Τη Μάχη του Στάλινγκραντ δεν μπορείς να την κατανοήσεις μετά από μια τυπική ανάλυση. Η αμιγώς στρατιωτική σπουδή μιας μάχης τέτοιου μεγέθους δεν κατορθώνει να μας μεταφέρει στην πραγματικότητα του πεδίου της μάχης, όπως ακριβώς δεν το κατάφεραν οι χάρτες του Χίτλερ στη «Φωλιά του Λύκου» στο Rastenburg, που τον είχαν απομονώσει σε έναν φανταστικό κόσμο, μακριά από τα δεινά των στρατιωτών του.

Η ιδέα που κρύβεται πίσω από το γράψιμο αυτού του βιβλίου είναι να φανούν, μέσα στο πλαίσιο της συμβατικής ιστορικής διήγησης, οι εμπειρίες των στρατευμάτων και των δύο πλευρών, με τη βοήθεια ενός μεγάλου εύρους νέων πληροφοριών που προέρχονταν κυρίως από τα ρωσικά αρχεία. Η ποικιλία των πηγών παίζει καθοριστικό ρόλο στην περιγραφή της πρωτοφανούς φύσης της μάχης καθώς και των συνεπειών που είχε σε όλους εκείνους που εγκλωβίστηκαν μέσα σ’ αυτήν δίχως σχεδόν καμία ελπίδα να ξεφύγουν.

Ανάμεσα στις πηγές περιλαμβάνονται πολεμικά ημερολόγια, αναφορές στρατιωτικών ιερέων, προσωπικές εμπειρίες, γράμματα, ανακρίσεις Γερμανών και άλλων αιχμαλώτων από τη NKVD, προσωπικά ημερολόγια και συνεντεύξεις αυτών που συμμετείχαν. Μία από τις πιο πλούσιες πηγές του κεντρικού αρχείου του Υπουργείου Αμύνης της Ρωσίας στο Podolsk αποτελείται από τις πολύ λεπτομερείς εκθέσεις που στέλνονταν καθημερινά από το Μέτωπο Στάλινγκραντ στον επικεφαλής του Πολιτικού Τμήματος του Κόκκινου Στρατού στη Μόσχα, στον Aleksandr Shcherbakov. Σε αυτές περιγράφονται όχι μονάχα ηρωικές πράξεις, αλλά και «ασυνήθιστα περιστατικά» (ευφημισμός των κομισαρίων για την προδοτική συμπεριφορά), όπως λιποταξίες, προσχωρήσεις στο αντίπαλο στρατόπεδο, δειλία, ανικανότητα, αυτοτραυματισμοί, «αντισοβιετικές συζητήσεις» ακόμα και μέθη. Οι σοβιετικές αρχές εκτέλεσαν για τέτοια «περιστατικά» περίπου 13.500 από τους στρατιώτες τους στο Στάλινγκραντ - δηλαδή περισσότερους από μια ολόκληρη μεραρχία. Η κύρια πρόκληση, συνειδητοποίησα σύντομα, ήταν να επιχειρήσει κανείς να αντιπαραθέσει στην αυθεντική αυτοθυσία τόσων στρατιωτών του Κόκκινου Στρατού, τον εξαιρετικά βίαιο εξαναγκασμό που άσκησαν τα ειδικά τμήματα της NKVD (τα οποία πολύ σύντομα πέρασαν στη δικαιοδοσία της αντικατασκοπευτικής SMERSH) εναντίον όσων δίσταζαν να πολεμήσουν.

Η σχεδόν αδιανόητη αγριότητα του σοβιετικού συστήματος εξηγεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι πλήρως, τους λόγους που οδήγησαν πολλούς πρώην στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού να πολεμήσουν στο πλευρό των Γερμανών. Στις τάξεις των μεραρχιών της 6ης Στρατιάς, η οποία βρισκόταν στην πρώτη γραμμή του Μετώπου Στάλινγκραντ, υπηρετούσαν περισσότεροι από 50.000 Σοβιετικοί πολίτες με γερμανικές στολές. Κάποιοι από αυτούς είχαν αναγκασθεί να ακολουθήσουν αυτό το δρόμο προκειμένου να αποφύγουν τη φρικτή λιμοκτονία των στρατοπέδων αιχμαλώτων
- άλλοι ήταν απλά εθελοντές. Δεν είναι λίγες οι γερμανικές εκθέσεις των τελευταίων συγκρούσεων που περιγράφουν το θάρρος και την αφοσίωση που επέδειξαν αυτοί οι «Hiwi» («εθελοντές») μαχόμενοι εναντίον των συμπατριωτών τους. Περιττό να αναφέρει κανείς τη φρενήρη καχυποψία που κατάλαβε τη NKVD του Μπέρια όταν διαπίστωσε το μέγεθος της προδοσίας.

Το θέμα αυτό παραμένει ακόμα και σήμερα ταμπού στη Ρωσία. Ένας συνταγματάρχης του πεζικού, με τον οποίο έτυχε να μοιραστώ την κλινάμαξα ταξιδεύοντας σιδηροδρομικώς για το Volgograd (το πρώην Στάλινγκραντ), αρνιόταν αρχικά να αποδεχθεί ότι υπήρξε έστω και ένας Ρώσος που φόρεσε γερμανική στολή. Πείστηκε τελικά όταν του είπα για τις καταστάσεις σιτιζομένων* της 6ης Στρατιάς που βρίσκονταν στα γερμανικά αρχεία και περιείχαν ρωσικά ονόματα. Για έναν άνθρωπο που απεχθανόταν εμφανώς τον Στάλιν για τις εκκαθαρίσεις που επέβαλλε στο Ρωσικό Στρατό, η αντίδρασή του ήταν άκρως ενδιαφέρουσα. «Δεν ήταν πλέον Ρώσοι» είπε χαμηλόφωνα. Το σχόλιό του ήταν σχεδόν πανομοιότυπο με τη φόρμουλα που είχε χρησιμοποιηθεί πριν από περίπου πενήντα χρόνια, όταν το Μέτωπο Στάλινγκραντ έκανε λόγο για «πρώην Ρώσους» στις αναφορές του προς τον Shcherbakov που βρισκόταν στη Μόσχα. Τα συναισθήματα για το Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο παραμένουν ακόμα και σήμερα το ίδιο ανελέητα όπως ακριβώς ήταν και τότε.

Η απερισκεψία, η σκληρότητα και η τραγωδία αυτής της ιστορίας αποκαλύπτεται μέσα από αναπάντεχα περιστατικά. Το πιο εντυπωσιακό γεγονός για τη γερμανική πλευρά δεν έγκειται στην απροκάλυπτη συμμετοχή της Βέρμαχτ στα εγκλήματα πολέμου που διαπράχτηκαν -γεγονός που αποτελεί αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης ακόμα και σήμερα στη Γερμανία- αλλά στη σύγχυση αίτιου και αιτιατού, ειδικότερα στη σύγχυση που επικράτησε μεταξύ των πολιτικών πεποιθήσεων και των συνεπειών τους. Οι Γερμανοί στρατιώτες που βρίσκονταν στη Ρωσία -όπως αποκαλύπτουν τόσα και τόσα γράμματα τα οποία στάλθηκαν από το Στάλινγκραντ- ήταν σε πλήρη ηθική σύγχυση. Ο στόχος της υποδούλωσης των Σλάβων και της υπεράσπισης της Ευρώπης από το μπολσεβικισμό μέσω ενός προληπτικού χτυπήματος αποδείχθηκε, το λιγότερο, επιζήμιος. Ακόμα και σήμερα, πολλοί από τους Γερμανούς επιζώντες αντιμετωπίζουν τη Μάχη του Στάλινγκραντ ως μια πονηρή παγίδα των Σοβιετικών στην οποία παρασύρθηκαν λόγω των εσκεμμένων υποχωρήσεων του Κόκκινου Στρατού. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια να θεωρούν τους εαυτούς τους θύματα και όχι αυτουργούς αυτής της καταστροφής.

Παρ’ όλ’ αυτά, υπάρχει κάτι που παραμένει αδιαμφισβήτητο. Η Μάχη του Στάλινγκραντ εξακολουθεί να αποτελεί ένα ιδεολογικά φορτισμένο θέμα και συμβολικής σημασίας, για το οποίο η τελευταία λέξη δεν θα ειπωθεί για πολύ καιρό ακόμα.

Μετάφραση:	Κωνσταντίνος Κρίτσης

Είδος:	Βιβλίο
ISBN:	960-270-968-5
Δέσιμο:	Μαλακό εξώφυλλο
Διαστάσεις:	15x23
Σελίδες:	632

... O κόσμος είχε γυρίσει ανάποδα για τους στρατιώτες τους. Aντί για «καληνύχτα» εύχονταν ο ένας στον άλλο «ήσυχη νύχτα» για τις επικίνδυνες ώρες του σκοταδιού. Tα παγωμένα πρωινά ξυπνούσαν με την κάθε άρθρωσή τους πιασμένη, αναζητώντας όπως οι σαύρες μια αχτίδα ηλίου μέσα στο χαράκωμα για να ζεσταθούν. Tο πρωί οι Γερμανοί αισθάνονταν πιο γενναίοι. Aπό τις πρώτες γραμμές εκστόμιζαν προσβολές και απειλές προς τη ρωσική πλευρά: «Pώσοι! Ήρθε η ώρα σας!» ή «Hei, Rus, bul-bul, sdavaisa!» που σήμαινε σε σπασμένα ρωσικά: «E, Pώσε, παραδώσου, αλλιώς θα κάνεις μπουρμπουλήθρες!» H απειλή ότι θα έσπρωχναν τους Pώσους μέχρι το Bόλγα όπου θα πνίγονταν σαν πανικόβλητα ζώα, επαναλαμβανόταν διαρκώς...

«Το Σταλινγκραντ του Antony Beevor είναι η εντυπωσιακή διήγηση ενός έπους. Ο Beevor συνδυάζει την κατανόηση του στρατιώτη για την πραγματικότητα του πολέμου με τη διηγηματική τεχνική ενός μυθιστοριογράφου...Είναι ένα βιβλίο που επιτρέπει στον αναγνώστη να κοιτάξει τη μάχη κατάματα»

ORLANDO FIGES, SUNDAY TELEGRAPH

«Είναι σαν να διαβάζεις ένα κλασικό επικό δράμα όπως το Πόλεμος και Ειρήνη»

VITALI VITALIEV, GURADIAN

«Ένα εκπληκτικό βιβλίο»

JOHN KEEGAN, DAILY TELEGRAPH

«Ένα υπέροχο ιστορικό βιβλίο... με συγκλόνισε»

ANTONIA FRASER, SUNDAY TIMES, BOOKS OF THE YEAR

«Ένα εξαιρετικό βιβλίο»

M.R.D. FOOT, THE TIMES

«...διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο ιστορίας»

DIRK BOGARDE, DAILY TELEGRAPH, BOOKS OF THE YEAR

«Θαυμάσιο...μια μεγαλειώδης αφήγηση της ανθρώπινης δοκιμασίας»

MAX HASTINGS, EVENING STANDARD

«Πείθει με την επιστημοσύνη και συγκινεί με την τραγωδία... τα καταφέρνει με μεγάλη μαεστρία»

NIGEL NICOLSON, SPECTATOR

«Με μεγάλη χαρά υποδεχόμαστε το βιβλίο ενός συγγραφέα που κατανοεί σε βάθος το δράμα και την τραγωδία των μεγάλων στρατιωτικών επιχειρήσεων. Είναι σίγουρα η καλύτερη περιγραφή της μάχης που έχει γίνει μέχρι στιγμής και πιθανόν δύσκολα θα υπάρξει καλύτερη, τουλάχιστον στην εποχή μας.

JOHN KEEGAN, DAILY TELEGRAPH

Πρόκειται για ένα κλασικό αριστούργημα... Είναι εξαιρετικά δύσκολο να γράψει κανείς για δολοφονίες έξω από τα συνήθη πλαίσια του νόμου. Και τα δύο καθεστώτα ήταν μηχανισμοί γενοκτονίας. Οι στρατιώτες και από τις δύο πλευρές έδειχναν ελάχιστο ίχνος ανθρωπιάς. Ωστόσο, το Στάλινγκραντ διαπνέεται από πάθος και ευαισθησία.

AMANDA FOREMAN, INDEPENDENT

Το Στάλινγκραντ ξεχωρίζει όχι μόνο γιατί είναι αποτέλεσμα επίπονης έρευνας και για το λιτό τρόπο αφήγησης, αλλά και γιατί απεικονίζει την καθημερινότητα του ανθρώπου κατά τη διεξαγωγή της πιο φρικτής μάχης όλων των εποχών.

COLIN THUBRON, SUNDAY TELEGRAPH

Μια διήγηση προσιτή στον αναγνώστη και παράλληλα ένα υπέροχο ιστορικό βιβλίο.

Dirk Bogarde, Daily Telegraph Books of the Year

Το Στάλινγκραντ είναι κάτι παραπάνω από Στρατιωτική Ιστορία... Στην πραγματικότητα είναι τόσο συναρπαστικό που καθηλώνει τον αναγνώστη, κάτι σαν το έπος του Τολστόη Πόλεμος και Ειρήνη.

VITALI VITALIEV DAILY TELEGRAPH

Αυτή η συναρπαστική αφήγηση της διαβόητης γερμανικής εκστρατείας προέκυψε από μαρτυρίες που είχαν ήδη εκδοθεί στη Γερμανία και τη Ρωσία, σε συνδυασμό με σοβιετικά αρχεία που πρόσφατα ανοίχτηκαν για το κοινό και επιστολές από το μέτωπο.

PUBLISHERS WEEKLY

Το βιβλίο είναι μια ανθρώπινη μαρτυρία για τα δεινά που υπέφεραν εκατομμύρια άνθρωποι κι ένα «κατηγορώ» εναντίον των ολοκληρωτικών καθεστώτων, τα οποία έφεραν ακέραιη την ευθύνη για αυτή την τραγωδία.

Το Στάλινγκραντ είναι ένα επιβλητικό έργο... Ο συγγραφέας περιγράφει με τόσο ζωντανό τρόπο τη μάχη, που ο αναγνώστης αισθάνεται ότι είναι μέσα σε αυτήν ακόμα και μετά το τέλος της ανάγνωσης του βιβλίου.

TORONTO GLOBE AND MAIL

Αυτό το υπέροχο βιβλίο μας διηγείται τι ακριβώς συνέβη... Δεν υπήρξε ποτέ μάχη σαν κι αυτή, ούτε έχει ποτέ υπάρξει βιβλίο που να περιγράφει μια μάχη όπως αυτό.

THE AUSTRALIAN

Ο Antony Beevor σπούδασε στο Winchester και το Sandhurst. Ως μόνιμος Αξιωματικός της 11ης Ίλης Oυσάρων υπηρέτησε στη Γερμανία και την Aγγλία μέχρι που παραιτήθηκε από τον στρατό μετά από πέντε χρόνια υπηρεσίας.

Eίναι παντρεμένος με την Artemis Cooper, σε συνεργασία με την οποία έγραψε το Paris after the Liberation, 1944-1949. Kαι οι δύο έχουν ανακηρυχθεί Chevalier de l' Ordre des Arts et des Lettres από τη Γαλλική Kυβέρνηση.

Στα έργα του περιλαμβάνονται τα: Κρήτη: Η Μάχη και η Αντίσταση (Βραβείο Runciman), Βερολίνο: Η Πτώση 1945 (Βραβείο Longman-History Today Trustees), Στάλινγκραντ (Βραβείο Samuel Johnson, Βραβείο Ιστορίας Wolfson και Βραβείο Λογοτεχνίας Hawthornden), Το μυστήριο της Όλγας Τσέχοβα, Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, 1936-1939 (Βραβείο La Vanguardia), D-Day: Η Απόβαση στη Νορμανδία (Βραβείο Henry Malherbe και Μετάλλιο RUSI Westminster) και Ένας Συγγραφέας στον Πόλεμο: Ο Βασίλι Γκρόσμαν με τον Κόκκινο Στρατό, 1941-1945.

Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε τριάντα γλώσσες και έχουν πουλήσει περισσότερα από έξι εκατομμύρια αντίτυπα.

Έχει διατελέσει πρόεδρος του Society of Authors, ενώ είναι επίτιμος διδάκτορας στα πανεπιστήμια του Kent, του Bath και της East Anglia και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Kent. Το 2014, στις Ηνωμένες Πολιτείες, του απονεμήθηκε το Βραβείο Λογοτεχνίας Pritzker για τη συνολική προσφορά του στη Στρατιωτική Ιστορία.

Ο Beevor ζει στην Αγγλία.

Επιλέξτε νομό για να δείτε τα μεταφορικά του προϊόντος:

* Για πιο ακριβή αποτελέσματα προσθέστε όλα τα προϊόντα στο καλάθι σας και υπολογίστε τα μεταφορικά στην ολοκλήρωση της παραγγελίας. Οι δυσπρόσιτες περιοχές επιβαρύνονται με 2.5€

Στείλτε μας την απορία σας για το προϊόν.